Yazıma başlamadan önce tüm okurlarımıza saygı ve sevgilerimi ileterek iyi haftalar diliyorum.
Önceki yazılarımda 3 – 6 yaş çocukların spora başlamasının sağlığa ve fiziksel özelliklerine faydalarından bahsetmiştim. Bu yazımda spor ve egzersizin 3 – 6 yaş gruplarının psiko – sosyal faydaları ve etkilerini açıklayacağım. Öncelikle 3 – 6 yaş çocukların spor aktivitelerinde bir takım özellikler bulunmaktadır. Spor aktivitelerini planlarken bu özelliklerine göre planlamak gerekmektedir. Birinci özellik seçme özelliğidir. Bu yaş grubu öğrencilerimizin her ne kadar bir branşa ilgi gösteriyor gibi gözükse de seçme özelliği yoktur. Bir branşı görmeden seçmeleri mümkün değildir. Burada ebeveynlere büyük görev düşmektedir. Ebeveynlerin çocuğu bu aktivitelere güdüleyerek(dürtü) branşa yöneltmelidir. Bu noktada çocuğun istek ve arzularını takip etmelidirler. Böylelikle yaptıkları hareketlerden onun ne yapmak istediğini neye ilgisi olduğunu izlemelidirler. Gerekirse spor uzmanı ve öğretmenlere danışmalıdırlar.
Aileler unutmamalıdır ki; 3 -6 yaş grubu çocuklar çok uzun süre özel ders(bireysel ders) yapmaya uygun değildirler. Grup içerisinde çalışması (en az 2 – 3 kişi ile çalışması) daha uygundur. Fakat yaş grubuna yönelik özelliklerinin gelişimi açısından bireysel sporlar ve bu branşların temel branş olması daha uygundur. Branşların hangileri olduğunu önceki yazılarımda belirtmiştim. Zaman zaman eğitsel grup oyunları uygulanabilir. Önemsenmesi gereken, bu dönemde çocukların branşa hazırlayıcı oyunlara uyum sağlayamayacağıdır. Bu sebeple eğitsel ve basit koordinasyon(eşgüdüm) oyunları uygulatılmalıdır. Diğer bir özellik öğretimin çeşitli olması gerekliliğidir. Dersin içerisinde ya da uygulamanın içerisinde 1- 2 hareketle ders geçiştirilirse burada da psikolojik olarak uyum sağlama süreci zorlaşacaktır. Bu noktada oyunların ya da uygulamaların(drillerin) doğru yapılıp yapılmadığı önemli değildir. Burada çeşitlilik ve çok yönlülükle bir uygulamanın(drill) diğerini tamamlanmasını sağlayarak sonuca gidilmelidir. Bir derste ya da çalışmada bir özelliğin birçok noktasına vurgu yapılmalıdır. Bu sayede ders monotonluktan uzak olacaktır. Bu dönemde çocukların diğer bir özelliği yapabileceği hareketi yapmasıdır. Yapamadığı ya da başarısız olduğu bir uygulamayı bir daha yapmama veya uygulamama eğilimindedir. Buna bilim dilinde “öğrenilmiş çaresizlik” diyoruz. Dolayısıyla bu hususa dikkat edilmelidir. Aksi takdirde ileriki çalışmalarda karamsarlık oluşturma söz konusudur.
Tüm bu açıklamalardan sonra gelelim bu davranışların psiko sosyal sebeplerine; 3 – 6 yaş grubu çocukları seçme tanıma, gibi özellikleri tam gelişmemiştir. Dolayısıyla burada aile faktörü önemlidir. Buna bir de kreş ve anaokul öğretmenlerimizi dahil edebiliriz. Çocuğun bu dönemdeki eğitimi, kural ve düzen içinde olmadığı (informel) gibi zıplama, atlama, koşma gibi hareketleri uygulama ve bunların gelişimiyle ilgilidir. Bu yaş grubu çocukların kaygı, benlik ve özgüven(psikoanalitik kuram) seviyesi dengede tutulmalıdır. Ben merkezci düşüncededirler. Bunun yanında dünyayı keşfetme sürecindedirler. Bu sebeple karamsar düşünceden uzak tutulmalıdırlar. Bu dönemin sonunda kazanma kaybetme düşüncelerinden uzak durulmalıdır. Oyunlar ve uygulamalar(drill) basit amaçlara hitap etmeli, bir objeye ulaşma ya da bir mesafeye ulaşma gibi daha basit tepki(reaksiyon) içeren oyunlar ve uygulamalar(drill) yapılmalıdır. Bu yaş grubunun uzamsal, zamanı algılama, bir maddenin değizmezliği özelliği düşük olduğundan basit koordinasyon(eşgüdüm) hareketleri uygulanmalıdır. Aynı zamanda bu uygulamalar çok yönlü olmalıdır ki, gelişim evrelerinde uygulamalar(driller) birbirini tamamlar nitelikte devam edebilsin.
3- 6 yaş grubunun en son ve en zor özelliği sosyalleşme özelliğidir. Bu dönemde sosyalleşmenin en önemli unsuru, oyundur. Çocuklar sadece sporun içerisinde değil; sokakta da ya da okulda da oynayarak sosyalleşmektedir. Bu aşamada grup eğitsel oyunlarıyla sosyalleşmelidir. Grup içerisinde basit görevler vererek çocuk, bu dönemde grubun ya da arkadaşlarının bir parçası olduğunu hmelidir. Öğrenmenin kalıtsal özelliklere bağlı geliştiği gibi, çevre yoluyla geliştiği bilinmelidir. Grup içinde çocuğun dil gelişimi ve iletişim yeteneği gelişmesinin yanında benlik saygısı da artmaktadır. Grupta yaşına ve seviyesine uygun düzenli statü ve rol verildiğinde motivasyonun optimal noktaya gelmesi söz konusudur. Bununla birlikte grup dinamiği de oluşmaktadır. Sporun belki de en önemli özelliği budur. Bu noktada çocuk kendini bir gruba ait hmeye başlamaktadır. Buna bağlı olarak kötü ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmaktadır. Ama bunu yaşam boyu devam ettirmesi gerekmektedir. Sporun sosyal grup içerisinde bir başka sosyal faydası da belirli süre içerisinde öğrendiği karmaşık koordinasyonlar(beceriler) sonrası kendini gerçekleştirme psikolojisidir. Bu, çocuğa birçok şeyi unutturur ve kendini ispatlamış olur. Artık sağlıklı mutlu günlere hazırdır. Haftaya çocuklar ve kinantropometrik özellikleri konumda görüşmek üzere…
Sağlıklı, mutlu ve esenlikler dolu günler dilerim.
