Açıklamalarıma başlamadan önce tüm okurlarımızın 2018 yılını, sağlık, mutluluk, barış ve başarı içinde geçirmelerini dilerim.
Bu hafta yazımda insanın ve çocukların fiziksel gelişimini inceleyen bilim dalı olan kinantropometriden bahsedeceğim. Öncelikle kinantropometri antropometri bilimini temel alan bilim dalıdır. Anthropo ve metrikos insan ve ölçüm anlamına gelen kelimelerden türetilmiştir. Antropometri insan vücudunun ölçümlerini yaparak tarihsel insan gelişimini ve insana ait olan obje ve eşyaların üretiminde yardım alınan bir bilim dalıdır. Kinantropometri ise, kinetik(hareket) ve kinematik(ivmelenen, hız değiştiren, moment kazanan hareket) sözcüğünden yola çıkarak multidisipliner yaklaşımla bir bilim dalını oluşturmuştur. Bu bilim dalı gelişen ve değişen canlı olan insanın vücut ölçüm ve gelişimiyle ilgilenmektedir. Kinantropometri temelde çocukların kol, bacak, gövde, ayak, ve el uzunluklarının ölçüm sonuçlarını alarak bunun spora etkisine ne kadar katkısının olduğuyla ilgili bir takım kayıtlar elde edildiği bilim dalıdır. Fakat burada dikkat çeken husus, bunun sonucunda bu verilerin sadece kayıtlara geçmesidir. Bunun mekaniksel ya da fizyolojik yorumu biyomekaniğin egzersiz fizyolojisinin antrenman bilimlerinin alanıdır. Dolayısıyla burada bilimler arası birbirini tamamlama söz konusudur(İnterdisipliner). Antrenörlerimizin ve okurlarımızın atladığı husus burasıdır ki spor multidisipliner ve interdisipliner bir alandır. Dolayısıyla Antropometri tamamıyla sporun içerisine girerek burada etkisini tam olarak göstermektedir.
Çocuklarımızın gelişiminin takibinde kinantropometri önemli yer tutmaktadır. Buna bağlı olarak kulüplerde ve okullarda 4 ayda bir ilgili ölçümler mutlaka yapılmalıdır. Sonucunda değerlendirme yapılmalıdır. Bir çocuğun kulaç uzunluğu, kol uzunluğu, bacak, gövde uzunlukları mutlaka ölçülmelidir. Bir ülkede bu ölçümler genel olarak kayıt altına alınmalıdır. Bunun sonucunda başarılı olanları belirleyip onların ölçümleri de elimizde belirli skala olarak kalmış olmalıdır. Buradan çeşitli normlar çıkarma şansımız olacaktır. Bu norm ve skalalardan kıyaslamalar yapma şansımız olacaktır. Günümüzde pek rastlanır, ölçümler başladığında antrenörler ve öğretmenler bunun sonucunda ne olacak? Sorusunu yöneltmekteler. Aslında burada sonuç almak için ölçüm alınmaz. Zaten o ölçümlerde yeteneği anlamak mümkün değildir. O ölçümler kayıt altına alınıp takip yapılması için uygulanmaktadır. İkincisi, çocuğa tam bir fiziksel tanı koymak için yapılmaktadır.
Örneğin; kulaç boyunun uzunluğundan uzun olan çocuğun manüplatif ve balistik hareketlerde daha başarılı olduğu bilinmektedir. Ya da uyluk uzunluk oranının bacak boyuna göre yüksek olan çocukların dikey sıçramada başarılı olduğu bilinmektedir. Buna benzer örneklerin ortaya çıkışı tek ölçüm sonucunda değil, toplam yapılan ölçümlerde binlerce çocukta ortaya çıkmıştır. Antropometrik ölçümlerde genişlik, çevre ve uzunluk ölçümleri yapıldığı gibi bir takım deri altı yağın tespiti için deri kıvrımı ölçümleriyle çocukların deri altı yağ ölçümleri alınmaktadır. Tüm bu ölçümlerin sonucunda ortaya somatotip bir yapı çıkar ki bu noktada çocuğa atletik, kilolu, zayıf gibi ifadelerle net vücut tipi belirlenmiş olur. Bunları biz mezomorf ektomorf ve endomorf gibi terimlerle tabir etmekteyiz. Atletik kaslı olan bir yapı mezomorf olurken, zayıf biri ektomorf olarak nitelendirilir. Yine kilolu birisi endomorf olarak adlandırılır. Örneğin; zayıflığı ağır basan kaslı bir çocuk mezomorfik ektomorf olarak tabir edilir. Ancak bu sonuçların oluşmasında bir takım formüller bulunmaktadır. Ölçüm yapıldıktan sonra değerler formüllere yerleştirilerek belirli sonuç ortaya konmaktadır. Sonuç olarak elit sporcuların verileriyle gelişim sporcularının verileri karşılaştırılarak önbilgi elde edilebilir. Tabi ölçümler bununla da kalmamaktadır. Vücutta çeşitli oranlar bulunmaktadır. Gövde yüksekliği boyla oranlanarak gövde yüksekliği oranı alt vücuda göre hesaplanmaktadır. Ya da omuz genişliğinin gövde ile ilişkisi oranlanabilir. Yine bu tarz ölçümler ve oranlar bulunarak çeşitli değerler elde edilebilir. Bu bahsettiğimiz tüm ölçümleri yaparken özel kaliper, mezura, skinfold kaliper, kayan kaliper gibi uzunluk genişlik çevre ve deri altı yağ ölçen malzemeler kullanılır. Günümüzde yağ ölçümü fitness salonlarında biyoempedans yöntemiyle yapılmaktadır. Fakat objektiflik ve ekonomiklik bakımından uygun olan skinfold kaliper yöntemidir. Tabi bu yöntemde yaklaşık 30 formül bulunmaktadır. Bu formülleri işleve göre bilen bir uzmanla çalışmak önemlidir. Burada en gerçekçi ve net yağ ölçen cihaz bilgisayarlı tomografidir. Ancak bu noktada ultraviyole ışınlar açısından sık kullanılması zararlıdır. Bunun yanında ekonomiklik ve pratiklik açısından da kullanımı zordur.
Yukarıda bahsettiğim kinantropometri alanı ve malzemeleri tüm ülkeler ve gerekli kurumlar tarafından uzmanlar eşliğinde kullanılmaktadır. Gerekli kayıtlar tutarlılık ve objektiflik içerisinde kullanılmaktadır. Bununla birlikte yeteneklerin seçimi organizasyonunda veri takibi yapmak ve ileriki yıllarda işimizi kolaylaştırıp pratiklik sağlamak amaçlı faydalı olacaktır. Haftaya Yetenek Seçimi Organizasyonu konumla görüşmek üzere…
Spor ve egzersizle sağlıklı, mutlu, esenlik dolu haftalar dilerim.