Bu yazımda sporda en çok tartışılagelmiş bir konu olan, oryantasyondan biraz bahsetmek istiyorum. Oryantasyon, yön bulma anlamına gelmektedir. Bir sporcunun uyumunu sağlayan en önemli unsurdur(Oryantasyonun koordinasyon bileşenleri olarak ve spor hayatın etkileyen olarak iki anlamı bulunmaktadır. Bu yazımda sporcu yaşamında oryantasyonu açıklamaya çalıştım.). Günümüzde antrenman dendiğinde, yetenek, yönetim ve organizasyon gibi birçok konudan bahsediyoruz. Ancak bu konuların sağlam temellere oturabilmesi için en önemli faktör oryantasyon olduğunu düşünüyorum. Bir otomobil yarışçısı, yarışa girmeden önce yarışacağı pistte belirli bir süre öncesinde tanıtım sürüşü yapmaktadır. Bu oryantasyon amaçlıdır. Bunun sonucunda yarışa uyum sağlamaktadır. Dolayısıyla oryantasyon olmadan adaptasyondan bahsedemeyiz.
Sporda alt yapı ve farklı ortamlarda yapılan organizasyonların başarısında oryantasyon oluşturulması önemlidir. Oryantasyon bir sporcunun üst noktada başarılı olabilmesi için, mevcut durumuyla, gerekli şartların bağdaşmasıdır. Günümüzde hep sorulmaktadır. Acaba Alt yapı gelişiminde bir yaş kategorisi daha konmalı mı? Benim buradaki cevabım bir soruyla olacak. Nicolas Anelka’ nın 90 lı yıllarının sonunda 16 yaşında Paris Saint German A takımında oynaması hangi uyuma girmektedir? Bireysel sporlarda bu uyum daha kolay oluşmaktadır. Çünkü bireysel sporlardaki parametreleri belirlemek daha kolaydır. Ancak takım sporlarında çok farklı parametreler mevcuttur. Çok iyi sporcu aslında… Cümlesini çok sık duymaktayız. Peki oynayan fotokopisi mi? O kişinin aslı o… Bunu kabul etmek gereklidir. Günümüzde konuşulan başka bir cümleyi yorumlamak istiyorum. “Amatörde ya da okullarda ne çocuklar var.” Hangi parametrelere göre bu yorumu yapıyorsunuz? Evet, olduğunu özellikle kendi bölgemizde belki de sizden iyi kimse bilemez. Ancak oradaki durumla istenen şartların uyumunu karşılaştırdınız mı? Bir sporcu profesyonele yükseldiğinde antrenman kapsamında ciddi bir artış söz konusudur. Haftalık antrenman kapsamı ile haftalık antrenman yoğunluğunun oranında ciddi yükselme olmaktadır. Ya da olması gerekmektedir. Günümüzde 12 yaş üstü sporcular bile haftada en az 8 – 10 saat antrenman yapmaktadır. Dolayısıyla bu yoğun yaşamın özel hayatta dengelenmesinde çaba sarf etmek gereklidir.
Bir sporcunun gelişimini sadece yetenek ve çalışma faktörüyle sınırlandıramayız. Çevresel faktör, sporcu gelişiminde çok önemli bir etkendir. Çalıştığı ortamın, hedeflediği ortama yakın olması başarısını ciddi anlamda etkilemektedir. Günümüzde okul, sporla yan yana çok kullanılmaktadır. En az okul kadar önemli olan iyi ve tecrübeli antrenörlerin(Çocuk tecrübesi yüksek ve antrenörlük seviyesi ve kademesi yüksek olması) alt yaş sporcularla çalışmasıdır. Sporcu temelde ileri kademelerde karşılaşacağı tüm detayları uygulamalı bir şekilde görmesi gerekmektedir. Oyun kavramı, günümüzde çok tartışmalı bir döngüdür. Günümüzde aynanın görünen yüzü, hiç düşünüldüğü gibi değil. Genel oyunlarla uzun yaş gruplarına yönlendirilen bir çocuğun başarı oranının da düştüğünü söylemekte fayda var. Modern sporda artık genel oyun ve genel koordinasyon yaşı sporun içerisinde 8 yaşı geçmemelidir. Bu yaşın üzerinde özel oyun ve koordinasyon dediğimiz branşa yönelik oyunlar etkili olmaktadır. Ve bu oyunların ilgili spor branşının varyasyonlarını(çeşitlemelerini) geliştirebilmesi önemlidir. Aksi takdirde oryantasyon süreci teknik bakımdan zorlaşmaktadır. Oryantasyonun diğer bir unsuru sosyal davranışlardır. Profesyonele yükselecek bir sporcu, hayatını çok iyi planlamalıdır. Tek başına sporu ve tek başına sosyal hayat düşüncesiyle yapılan bir planlamanın başarıya ulaşması mümkün değildir. Sporcu destek(bireysel) antrenmanlarıyla birlikte, kulüp antrenmanlarını ve sosyal yaşamını uyumlu şekilde planlamayı öğrenmelidir. Sosyal yaşamına aşırı önem verdiğinde, spor yaşamında aksaklık olacaktır. Spor yaşamını aşırı önemsediğinde, bu denge platolar(seviye aşamama) oluşmasına sebep olacaktır. Bu da yanında manatonluk ve bıkkınlığı getirmektedir. Buna bağlı olarak, gerekli sosyal denge çok iyi oluşturulmalıdır. Günümüzde, sporcuların başarısındaki oryantasyon etkilerini anlatmaya çalıştım. Fakat, bu noktada bazı faktörlerin fizyolojik, motorik, psikolojik ve sosyal olarak tespit etmek mümkün ve önemlidir. Profesyonel Kulüplerin alt yapılarında spor hekimleri, spor psikiyatristleri, spor psikologları ve spor sosyologları görev almalı ve bu süreçleri bilimsel olarak takip etmelidirler.
Günümüzdeki imkanlar özellikle takım sporlarında yeterlidir. Yalnızca planlamalar, sürdürülebilirlik ve yenilik bazında üst hedeflere ulaşılabilecek şekilde yapılmalıdır. Bunun yapılabilmesi için ilgili branşın teori ve pratiğini edinmiş yönetimsel ve teknik açıdan doğru ekiplerin kurulması gerekmektedir. Antrenman sayılarının ve sosyalleşmenin artırabilmesi için tüm tesislerin etkin kullanılmasını sağlamak, Devlet Kurumlarımızın asli görevidir.
Herkese sağlıklı mutlu ve esenlik dolu haftalar dilerim.